لَنگَرود یک شهر ساحلی (ساحل چمخاله) در شمال ایران و نزدیک به لاهیجان می‌باشد. جمعیت این شهر بر پایه آمار سرشماری سال ۸۵ برابر با ۱۷۴٬۶۲۹ نفر است.^[۱]

نام لنگرود، برای نخستین بار در سال ۵۱۲ هـ.ق. در متون تاریخی ذکر شده‌است. این سال مصادف با مرگ سلطان محمد پسر ملک شاه آلب ارسلان است. در دوره صفویان، خصوصاً در دوره سلطنت شاه عباس اول، شهر لنگرود مرکز حوادث مهمی بوده‌است. فرار احمد خان حاکم لاهیجان از لنگرود و دستگیری اعضای خانواده وی توسط کیا فریدون حاکم گیلان و تحویل آنها به شاه عباس، از جمله رویدادهای مهم این دوره شهر است. نادر برای سرکوب تاتارهای شرق مازندران و توسعه تجارت و دستیابی به دریا، لنگرود را برای ایجاد پایگاه دریایی و کارخانه کشتی‌سازی انتخاب کرد و در توسعه آن کوشید. در زمان قاجار نیز لنگرود مورد توجه قرار گرفت. این شهر، امروزه یکی از مناطق زیبای گردشگری در استان گیلان است.

خشکبیجار شهری است در ۲۰ کیلومتری رشت و در کنار دریای خزر قرار دارد.

براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت خشکبیجار (۲٬۱۸۶خانوار) برابر با ۷٬۴۷۸نفر بوده است.^[۱]

بخش خشکبیجار با بخش‌های خمام و لشت نشاو کوچصفهان همسایه است.

شغل اکثر مردمان آن کشاورزی و دامپروری به شکل سنتی و اکثرا کشت برنج می‌باشد.

بقعه آقا سید محمد شیشه گوراب در یکی از روستاهای این شهر واقع است که با توجه به موقعیت زیبای جغرافیایی سالانه مسافرین زیادی از آن بازدید می نمایند

شهر خشکبیجار در هفته روزهای دوشنبه و پنج شنبه دارای بازار محلی می‌باشد که از روستاهای اطراف برای خرید و فروش محصولات خود به این بازار می‌آیند.

بندر کیاشهر (حسن کیاده یا بندر فرحناز) شهری است در فاصله ۱۷ کیلومتری آستانه اشرفیه و تقریباً ۵۰ کیلومتری رشت.

براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت کیاشهر (۴٬۰۶۹خانوار) برابر با ۱۳٬۷۶۲نفر بوده است.^[۱]

سیاهکَل یکی از شهرهای استان گیلان در شمال ایران است.

این شهر با جمعیت ۱۸٬۵۶۲ نفر (برآورد ۱۳۸۳خ.) در بخش مرکزی شهرستان سیاهکل قرار دارد. شهر سیاهکل ترکیبی است از سه روستای کلسر و کدوبنک و برفجان و حدود ۱۵۰ سال پیش بر پایه تلاش حبیب الله خان مشیر الممالک برپا شده‌است. نام محلی سیاهکل بدانگونه که مردمش تلفظ می‌کنند سی کل است. سی به معنی صخرة بزرگ و کوه با شیب تند است و کل به معنی آبادی و در واقع نام سیاهکل به معنی آبادی کنار کوه با شیب تند است. برخی نیز این نام را برگرفته از نام طایفة کرد سیاهگلی دانسته‌اند که حدود ۱۵۰ سال پیش از اطراف قزوین به این منطقه کوچ داده شدند و امروز بازماندگانشان با نام ایلیات‌ها در سیاهکل زندگی می‌کنند.

اَملَش شهری است در استان گیلان و در شمال ایران.

براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت املش (۴٬۳۵۰خانوار) برابر با ۱۵٬۰۴۷ نفر بوده‌است.^[۱]

این شهر با موقعیت کوهپایه‌ای، مرکز شهرستان املش و مشتمل است بر دو ناحیه جلگه‌ای و کوهستانی، که در جهت جنوبی دو شهرستان لنگرود و رودسر واقع شده‌است. بنابراین آب و هوای آن متأثر از دو عامل جغرافیایی، دریا و کوهستان، معتدل مرطوب نیمه کوهستانی است. از لحاظ جغرافیایی – تاریخی، املش ناحیه‌ای مستعد است که کشف آثاری از سده‌های پیشین، حکایت از پیشینه کهن تاریخی پیش از اسلام آن دارد.

ماسوله در ۵۵ کیلومتری رشت در استان گیلان قرار دارد. این شهر در ناحیه‌ای کوهستانی و جنگلی در دامنه‌ای صخره‌ای با وسعت ۱۶ هکتار و ارتفاع ۱۰۵۰ متر از سطح دریای آزاد ساخته شده‌است. ماسوله در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن قرار دارد و از غرب به خلخال، از شمال به ماسال و از جنوب به طارم محدود است.

این شهر طی شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است.

این شهرک هم اکنون رویارو با مسائلی مانند ریزش سنگ، سیل، رانش زمین، زمین‌لرزه، تصرف به منظور توسعه عمرانی و انسانی و تخریب و... می‌باشد.

زبان مردم ماسوله تالشی است.

ماسوله دارای محله‌های ریحانه بر، خانه بر، مسجدبر، کشه سر و اسد محله‌است.

قلل مهم ماسوله عبارت‌اند از: شاه‌معلم (شامولوم)، آسمانکوه، لاسه سر، تروشوم و کله قندی. که قله شاه معلم با ارتفاع ۳۰۵۰ متر بلندترین نقطه استان گیلان می‌باشد.

ماسال شهری در استان گیلان ایران که در کنار کوه‌های تالش واقع شده‌است. فاصلهٔ ماسال از شهر هشتپر ۶۰ کیلومتر است و با رشت از راه صومعه‌سرا ۵۵ کیلومتر فاصله دارد.^[۲]

شهر ماسال در کنار رودخانه خالکایی واقع، که این رودخانه از قله مرتفع شاه‌معلم سرچشمه می‌گیرد پس از طی ۴۰ کیلومتر از درون شهر ماسال گذر می‌نماید.^[۳]

مختصات جغرافیائی ماسال = ۳۷ درجه و ۲۱ دقیقه ۵۱٫۸۹ ثانیه شمالی و ۴۹ درجه و ۶ دقیقه و ۱۳٫۰۳ ثانیه شرقی

رودبار از شهرهای شمالی ایران است. شهر رودبار در بخش مرکزی شهرستان رودبار استان گیلان قرار دارد. جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۳ خورشیدی برابر با ۱۱/۹۰۳ نفر برآورد شده‌است.

رودبار به معنی کرانه رود می‌باشد و این نام‌گذاری از مجاورت آن با سفیدرود ناشی می‌شود.

شهر رودبار به چند منطقه تقسیم می‌شود.

1. خلیل آباد
2. پایین بازار
3. بالابازار
4. ولی آباد
5. وسط بازار

رضوان‌شهر نام یکی از شهرهای استان گیلان در ایران و مرکز شهرستان رضوانشهر است.

براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت رضوان شهر (۳٬۳۳۰خانوار) برابر با ۱۲٬۳۵۵ نفر بوده‌است.^[۲]

نام اصلی رضوان‌شهر، رَزوَند یا رزونده یا رزوندی (rezvandi) بوده‌است که بعداً به صورت رضوان‌ده و رضوان‌شهر درآمد. این محل تا سال‌های ۱۳۰۰ خورشیدی چندان رونقی نداشت.^[۳] در دوران انقلاب جنگل، جادهٔ موسوم به شاه‌عباسی بازسازی و بهره‌برداری دوباره شد. این جاده با گذر از رضوان‌ده، گسگرات را به آبادی ساحلی شفارود پیوند می‌داد.^[۴]

آستارا شهری بندری در ساحل غربی دریای خزر و در شمالی‌ترین نقطهٔ استان گیلان و آخرین نقطهٔ مرزی ایران و جمهوری آذربایجان است. آستارا از شرق به دریای خزر، از شمال به آستارای جمهوری آذربایجان، از غرب به استان اردبیل و از جنوب به شهرستان تالش‌ استان گیلان محدود شده‌است. رود آستارا چای آستارای ایران را از آستارای جمهوری آذربایجان جدا می‌سازد. بخش اصلی راه شوسه آستارا-اردبیل تقریبا به موازات این رود و خط مرزی کشیده شده‌است. در منطقه آستارا علاوه بر زبان ترکی آذربایجانی، زبان تالشی نیز رایج است ولی در اثر مهاجرت‌های زیاد از اهمیت آن کاسته شده‌است.

در محل کنونی شهر آستارا در قدیم روستایی به نام دهنه‌کنار وجود داشته که از زمان قاجار گسترش یافته و دیگرگون شده‌است

چابُکسَر یکی از شهرهای استان گیلان در شمال ایران است. این شهر در منتهی‌الیه خاوری استان از شمال به دریای خزر، از شرق به شهرستان رامسر در استان مازندران،از جنوب به رشته کوه البرز و از غرب به کلاچای محدود است.

چابکسر در حد فاصل استان گیلان و استان مازندران در کوتاهترین فاصله بین کوه و دریا (حداکثر ۱۳۰۰) متر جای گرفته است. به دلیل فاصله کم کوه و دریا منظره‌ای بسیار جالب و کم‌نظیر دارد. در گستره جغرافیایی چابکسر ۴ محصول عمده کشاورزی یعنی برنج، چای، مرکبات و کیوی در کنار همدیگر عمل می‌آیند.

با توجه به خصوصیات جغرافیایی حاکم بر منطقه، یعنی رشته کوه البرز و دریای خزر، چابکسر از نظر جاذبه‌های گردشگری از تنوع ویژه‌ای برخوردار است.

کــــلاچـــــای یکی از شهرهای استان گیلان در شمال ایران است.

این شهر با جمعیت حدود 50.000 نفر (برآورد ۱۳۸5خ.) در بخش کلاچایشهرستان رودسر قرار دارد. برنج، چای، مرکبات، کیوی، انواع ماهی‌های استخوانی خزر از محصولات این شهر و باغات مرکبات و مزارع برنج، سواحل زیبا و مجتمع ساحلی نگین شمال از چشم‌اندازهای زیبای این شهر است.

کلاچای از دیر باز بعنوان بازار داد و ستد محصولات کشاورزان منطقه بوده و پنجشنبه بازار کلاچای مهمترین بازار محلی شرق گیلان است که در آن مردم از شهرها و روستاهای مجاور به عرضه و خرید و فروش محصولات خود می‌پردازند. شغل اصلی ساکنان آن کشاورزی و صیادی بوده و محصولات عمده آن برنج، چای و مرکبات و کیوی و انواع ماهی است.

رودسر یکی از شهرهای استان گیلان و مرکز شهرستان رودسر است. قومیت مردم رودسر گیلک است که به زبان گیلکی با لهجه بیه پیش (شرق گیلان) تکلم می‌کنند. مذهب مردم رودسر ، شیعه علوی اثنی عشری است .

صومعه سرا شهری در ۲۵ کیلومتری غرب شهرستان رشت است. از شمال به بندر انزلی و رضوانشهر و از جنوب به فومن مرتبط است. محصولات عمده این شهرستان برنج و چای و کرم ابریشم است.

شهر فومَن یکی از شهرهای استان گیلان است که شهرستان آن از شمال به شهرستان صومعه‌سرا از جنوب و جنوب غربی به خط‌الراس رشته‌کوه‌های البرز که مرز حوزه‌های آبخیز کوهستان مزبور حد طبیعی فومن و طارم است. از شمال غرب به ماسال(طالش) و شرق (رشت) محدود می‌شود. این شهر با موقعیت جلگه‌ای در میان کشتزارها و باغهای اطراف خود محصور می‌باشد.

بندر اَنزَلی یکی از شهرهای ساحلی دریای خزر و در فاصله 37 کیلومتری شهر رشت مرکز استان گیلان است. بندرانزلی بزرگترین و اولین بندرشمالی ایران ، درحاشیه دریای خزر قرارداشته و از این بندر با نام انزلی بارها درتاریخ یادشده وطی قرون متمادی راه مهم ارتباط اقتصادی با تمدن مشرق و مغرب زمین محسوب می‌شد ^[۱]

درباره نام بندر انزلی

در دوران سلطنت خاندان پهلوی اسم آن به «بندر پهلوی» تغییر داده شده بود ولی پس از انقلاب ۵۷ اسم دیرین خود -«انزلی» - را بازیافت. روایات متعددی برای نام این شهر وجود دارد از جمله ساکنان قدیمی انزلی روس‌ها بودند که آن را زنزلی نامیده‌اند (به معنی بمان و توقف کن ) بنا بر روایتی فرمانده قشون عرب به منظور استراحت سپاهیانش در این مکان گفت انزل یعنی فرود آیید و در برخی مناطق انزلی را به معنی لنگر گاه و یا دروازه می‌نامند . اما برخی معتقدند دو برادر به نام‌های غازان خان و انزل خان بانیان این شهر بوده‌اند که نام دو بخش شهر انزلی از آنها اقتباس شده‌است.^[۲]

تالش نام یکی از تیره‌های آریایی است که سکونت گاه اصلی آن‌ها در البرز غربی از جنوب شرقی جمهوری آذربایجان آغاز شده و تا شمال غربی استان گیلان و استان اردبیل^[1] در ایران ادامه دارد.

در استان گیلان زبان خود را حفظ کرده‌اند. منطقه شمالی تالش را ولایت گشتاسفی^[۲])تالش گشتاسبی) نامیده می‌شد که امروزه در جمهوری آذربایجان قرار دارد.

بنابه گمانی، تلفظ دقیق این نام رِشت بوده که آن نیز از بن ریسیدن گرفته شده‌است و دلیل این نام گذاری مطرح بودن این شهر در تولید رشته‌های ابریشمی دانسته شده‌است.

همچنین گفته می‌شود در ابتدا رشت به صورت روستایی بزرگ میان یک فضای جنگلی بوده و از آبادی‌های کهن ایران بشمار می‌رفته که نامش در کتاب حدودالعالم به سال ۳۷۲ هجری آمده‌است. در خصوص نام رشت هم نظرات متعددی وجود دارد. از جمله معروف به (بیه) یعنی مصب بین دو رود یا (دارالمرز) یعنی سرزمین پست و گود (جلگه) و یا به نظر علی‌اکبر دهخدا چون ساخت اصلی شهر در سال ۹۰۰ هجری بوده و کلمه رشت در حساب ابجد ۹۰۰ است این نام را انتخاب نمودند. قومیت مردم رشت گیلک و به زبان گیلکی با لهجه بیه پس تکلم می‌کنند. مذهب اکثریت مردم شیعه اثنی عشری است ولی تعدادی اقلیت مذهبی از سال‌های بسیار دور در کنار دیگر مردم رشت زندگی می‌کنند.

از دیگر دلایل نام گذاری رشت کلمه «رش» به معنی باران بسیار ریز است. زیرا آب و هوا در این منطقه تقریباً ۸ ماه از سال بارانی است که نوع باران رش بوده و تا ۴ روز در هفته نیز ممکن است ادامه پیدا کند. در این صورت رشت یعنی مکانی که در آنجا باران به صورت مداوم می‌بارد واژه گیلکی «وارش» که به معنی باران است موید این نکته‌است که این واژه مرکب از وا+رش ساخته شده که اصل کلمهٔ مرکب هم پیشوند «وا» معادل «باز» متبادر کنندهٔ «باز باران» یعنی «باران مکرر»است و این در واقع خصوصیت اصلی این شهر است. رشت مرکب از دو پاره واژة رش و ت است. رش همان گونه که آمد باران ریز و مدام است و ت پسوند جای است در زبان پهلوی به گونه‌ای که تشت یا آتشت به معنی آتشدان است. در نتیجه رشت یعنی جایی که در آن باران ریز و مدام می‌بارد.

گذشته

حال